‘We hebben pas geleden een pandemie gehad, maar in 1983 hadden we er ook eentje.’ Aan het woord is Leo Blokhuis die met zijn theaterprogramma A Love Letter To 1983 het publiek in de Meerpaal van Dronten vermaakt. Vergezeld van een zeskoppige muziekband met leden als Yorick van Norden en Anne Soldaat worden we meegenomen naar het jaar 1983. Blokhuis verhaalt, terwijl de band muzieknummers uit dat jaar laat horen. De hits van 1983 blijken alle kanten op te gaan. Destijds zag ik dat nog niet zo. Maar als ik het tijdens de voorstelling opnieuw beleef, zie ik het toch wat anders. Het is een ratjetoe aan stijlen, thema’s en vormen. Alsof we toen even niet wisten welke kant we op moesten.
Welke kant ik op moest werd me in dat jaar echter steeds duidelijker.
Op 12 april 1983 word ik 16 jaar en aan het begin van de zomer heb ik mijn diploma van de mavo op zak. Ik heb een fijne tijd gehad op die mavo en zal na de zomer naar havo Dag Hammarskjöld in Assen gaan. Maar ondanks het feit dat ik het prima naar mijn zin heb in mijn leven, begint er in die zomer van 83 toch het één en ander aan me te knagen. Want met het ouder worden nadert immers ook de datum dat ik 18 zal worden en me dus zal moeten opmaken voor de militaire dienstplicht. En dat is iets wat ik niet wil. Wat me gaandeweg mijn tienerjaren steeds helderder is geworden, is dat ik zal weigeren en een beroep zal doen op de Wet Gewetensbezwaren. Tegen een sociale dienstplicht heb ik geen enkel bezwaar, tegen een militaire dienstplicht wel.
Maar hoe overtuigd ik ook van mijn eigen standpunt ben, dat betekent niet dat mijn omgeving dat ook is. Voor mijn ouders is het overigens geen probleem. ’Als jij dat wilt, dan moet je dan doen’, zegt mijn moeder eens tegen me. Er is niks fijners dan te horen, voelen en weten dat je ouders achter je staan. Tegen mijn vrienden heb ik het dan nog niet verteld, toch ook vanuit onzekerheid om afgewezen te worden. Maar gaandeweg 1983 wordt het anders door wat er op het wereldtoneel gebeurt en kan ik er niet om heen. Mijn omgeving zal moeten weten hoe ik erover denk.
De wapenwedloop neemt ongekende vormen aan. Met grof geld wordt in West en Oost het wapenarsenaal uitgebreid. Met waanzinnige aantallen atoombommen aan beide kanten van het IJzeren Gordijn is de vernietigingskracht gigantisch. Het maakt mij bang en bezorgd en dus ben ik ontvankelijk voor het virus dat in dat jaar in Nederland de kop opsteekt; de Hollanditis. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ik er mee besmet raak. De Hollanditis, als naam voor het Nederlandse verzet tegen de plaatsing van atoomraketten in West-Europa.
Op mijn kamer hangen in dat jaar vele protestposters tegen kernwapens en als bekend wordt dat op 29 oktober 1983 een grote antikernwapendemonstratie in Den Haag wordt gehouden, besluit ik om mee te lopen.
Met een bus vanuit mijn geboortedorp Eext vertrek ik die dag in de voege ochtend naar Den Haag. Nooit zal ik de saamhorigheid vergeten, nog zie ik de files op alle rijlagen van het Prins Claus verkeersplein bij Den Haag met vele volle bussen. Door de immense drukte op de snelwegen zijn we te laat en hoor ik via de busradio prinses Irene een totaal onverwachte en historische toespraak houden op het Malieveld. Een toespraak waarmee ze honderdduizenden demonstranten een hart onder de riem steekt. Het is indrukwekkend stil in de bus als ze spreekt. En dat is het ook als die ochtend via dezelfde radio een nieuw lied van het Klein Orkest met de titel Over de muur te horen is. Het klinkt prachtig en ik vind het jammer dat we nog in de bus zitten en niet al op het Malieveld staan om dit live te beleven.
Als we ruim een uur later in Den Haag een poging doen om te gaan lopen, lukt dat haast niet. Met 550.000 demonstrerende mensen is het vol en zal ik het Malieveld niet te zien krijgen. In totaal loop ik die dag wellicht een kilometer. Meer lukt niet. Maar erg is dat niet. Het signaal is glashelder en voor mij is het de bevestiging van datgene wat ik ga doen als ik 18 ben en opgeroepen wordt voor de militaire dienstplicht; weigeren.
Als Leo Blokhuis in de Meerpaal zijn verhaal afsluit en de band het nummer Over de muur speelt, word ik meegenomen naar die voor mij één van de indrukwekkendste dagen uit mijn leven. En dat dit lied aan slagkracht niks verloren heeft gezien het feit dat het in de Top 2000 van dit jaar op nummer 45 staat, vind ik alleen maar prachtig.
Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe verhalen? Registreer dan je mailadres op https://www.gertspeelt.com/blog en krijg vervolgens gratis een bericht in je mailbox zodra een nieuw verhaal is gepubliceerd.