Politiehonden blaffen en grommen. Demonstranten joelen en blazen op fluitjes. Volgeladen ME busjes staan op een afstand geparkeerd. De sfeer is grimmig en de avond moet nog beginnen. Het is vrijdagavond 6 september 1985 en ik wandel met enkele honderden anderen richting horecacentrum De Unie in het Groningse Uithuizen waar een vijfde inspraakbijeenkomst zal plaatsvinden over nut en noodzaak van nieuwe kerncentrales. Georganiseerd door het ministerie van Economische Zaken en voorgezeten door mediaman Hans Sleeuwenhoek, worden vijf potentiële locaties van nieuwe centrales opgezocht om omwonenden en belangstellenden voor te lichten en inspraak te geven. Maar al lopende richting De Unie weet ik dat er van een rustige voorlichting weinig terecht zal komen. Want eerdere avonden in Borsele, de Moerdijk, de Noordoostpolder en de Maasvlakte zijn uitgelopen op een ongekend fel protest waarbij ME met wapenstok een paar keer flink tekeer is gegaan en gewonden afgevoerd zijn naar het ziekenhuis.
Het is mijn Eexter dorpsgenoot Irma Nijenhuis-Spruit die me aanzet op mee te gaan. Irma is een links-activistisch ingestelde vrouw en moeder van voetbalvriendje Daniël. Ik ben er regelmatig op bezoek en krijg zo nu en dan wat foldermateriaal van haar mee. Al lezend wordt hierdoor mijn toch al aanwezige interesse in maatschappelijke en politieke zaken meer en meer gevoed. En dus zeg ik, op een wellicht ietwat onbezonnen moment, ja als ze vraagt of ik mee wil naar Uithuizen.
We zijn ruim een uur voor aanvang aanwezig en daarin zijn Irma en ik niet de enigen. Want wat ik niet weet is dat er voorafgaand een voorbesprekingsbijeenkomst in een zaaltje achteraf is gepland door de vele demonstranten die aanwezig zijn. Opeens bevind ik me tussen radicaal denkend volk, gekleed in de meest uiteenlopende creaties en gebekt met grove woorden van fanatisme en boosheid. Een beetje schichtig kijk ik om me heen maar merk dat eigenlijk niemand naar mij kijkt. Men is vooral heel druk met zichzelf en met het strijdplan. Want er wordt een heus strijdplan besproken over hoe de avond in te gaan en welke tactieken daarbij van belang zijn. Als ruim drie kwartier later alle neuzen dezelfde kant op staan, is het tijd om richting De Unie te lopen. Al joelend, schreeuwend en fluitend loopt de menigte onder politiebegeleiding door Uithuizen, waarbij een lange tengere Eexter jongen met een bleek neusje zich zo onopvallend probeert op te stellen. Een neusje dat nog bleker wordt bij het zien van de ME busjes die een stukje verderop staan opgesteld.
Eenmaal in de bomvolle zaal houdt het gejoel aan en als de voorzitter de avond wil openen en het panel van Haagse mannen voor wil stellen doen mijn oren pijn van het lawaai. Want dat is de boodschap: laat Den Haag weten dat we die kerncentrales absoluut niet willen. Als het op een bepaald moment wat rustiger is, vraag ik aan mijn buurman wie de mensen zijn die voor en achter in de zaal staan en steeds naar ons kijken. ‘Dat binn stilln mien jong, agentn in burger. Die holt ous heul gooud in de goaten.’ Als ik daarna nog een vraag wil stellen valt die weg in opnieuw oplaaiend rumoer en besluit ik mijn mond maar te houden.
Als de avond voorbij is en Irma en ik richting haar auto lopen, hoor ik plotseling paardenhoeven op de straatklinkers. Een eindje verderop, waar nog steeds fanatieke demonstranten zich laten horen, voert de ME te paard een charge uit en vallen er rake klappen. Ik versnel mijn pas, wil hier zo snel mogelijk vandaan.
Korte tijd daarna rijden we door het donkere Groningse land terug naar het lieflijke Drentse Eext. ‘Heftig hè Gert.’ Ik knik. ‘Het is de enige weg jongen. We moeten die kerncentrales niet. Het afvalprobleem is te groot, mogelijke ongelukken zijn veel te gevaarlijk. We moeten inzetten op wind en zon en energiebesparing. We hebben lang genoeg gepraat en argumenten aangedragen. Het helpt niks. Daarom is het tijd voor een andere aanpak en ja, die is heftiger.’ Maar terwijl Irma verder praat over doel en middel, over de gevaren van kernafval en kerncentrales dwalen mijn gedachten af naar mijn bedje. Ik ben bekaf en wil maar één ding, slapen.
Ik heb er daarna lang over nagedacht en weet het natuurlijk niet helemaal zeker, maar zou het zo maar kunnen dat mijn aanwezigheid bij die avond in Uithuizen ervoor gezorgd heeft dat er geen nieuwe centrales in Nederland bij gekomen zijn? Of zou het komen door die ene ontploffing, een half jaar later in april 1986, bij dat ene dorpje Tsjernobyl, daar in het verre en onbekende Oekraïne?
Nu, in 2023, is de stemming totaal anders. Russisch gas kan niet meer, dus wat nu? Zo is er 38 jaar later sprake van een totale omwenteling in de discussie over kernenergie en blijkt bij het naslaan van de verkiezingsprogramma’s dat alleen de programma’s van GroenLinks/PvdA, SP en Partij voor de Dieren zich uitspreken tegen kernenergie. De rest is voor en wil uitbreiding. Over veiligheid en kernafval wordt daarbij niet gesproken. Opeens wordt door partijen die zich in het verleden zelden of nooit druk hebben gemaakt over klimaat en milieu, kernenergie aangedragen als DE oplossing voor het terugdringen van CO2. Hoe bizar.
En ik? Voor mij is het helder. Het radioactieve afval, dat vele vele duizenden jaren levensgevaarlijk blijft, is een probleem waarmee we onze kinderen en kleinkinderen niet mogen opzadelen. We geven ze namelijk al genoeg uitdagingen mee!
Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe verhalen? Registreer je dan op https://www.gertspeelt.com/blog en krijg vervolgens gratis een bericht in je mailbox zodra een nieuw verhaal is gepubliceerd. Wil je mijn boek ‘Kunnen we het nog aan?’ met daarin meer dan 100 verhalen? Kijk dan op https://www.gertspeelt.com/boek.
Comments